Dailaija Kabartması

Bilinen diğer adları

Darband-i Basara Kabartması, Darband-i-Basara, Darband Basahrah, Basara Derbent Geçidi

Tarih

MÖ geç 3. binyıl- erken 2. binyıl

MAH Belgeleme Tarihleri
Bahar 2017
Alan Türü
Kaya Kabartmaları ve Mezarlar
Vilayet/Bölge
Süleymaniye İli
    Görseller

    Kaya Yüzeyi ve Dailaija Kabartması

    Basara Derbent’ten Çevreye Bakış

    Bu ilginç kabartma, Irak Kürdistanı'ndaki Süleymaniye/Slemani'nin yaklaşık 25 km doğu-güneydoğusundaki Dailaija köyünün yakınındadır. Köy, Zagros Dağları'nın batı sıradağlarından biri olan Kara Dağ'ın eteklerinde kurulmuştur. Dailaija ve kuzeyindeki Sola köyünden akan dereler, batıya doğru yaklaşık 3.5 km sonra daha büyük bir nehir olan Basara’yla birleşirler. Bu birleşme noktasının hemen ötesinde, nehir yüksek bir tepeden geçerek Darband-ı Basara denilen bir vadiden akar. Kaya kabartması, bu geçidin kaba bırakılmış kuzey yüzüne oyulmuştur (bkz. genel görünüş).

    Oldukça yıpranmış olmasından dolayı, ve bunun yanı sıra küçük boyutu ve nispeten sapa konumu nedeniyle, bu kabartma Irak dışında ve hatta Süleymaniye/Slemani bölgesi dışında çok az bilinmektedir. Eserin mevcut durumu, resmettiği konunun ve kronolojisinin yorumlanmasını zorlaştırmaktadır, ancak kesin olarak MÖ 2. binyılın başındaki yüzyıllara tarihlenebilir.

    Dailaija kabartması, Darband-i Basara vadisinin kuzey yüzüne oyulmuştur. Bu yüz, kalın bir şekilde ayrılmış diyagonal tabakalar ile yoğun bir şekilde katmanlanmıştır; kabartma, göz seviyesinin üzerinde özellikle büyük bir yüzey üzerine konumlandırılmıştır. Rölyefin dikdörtgen alanı nispeten küçüktür (bkz. Fotogrametrik Modeller). Kabartmanın kenarları düzgün bir şekilde oyulmuştur, ancak bunun dışında bir çerçeve belirtilmemiştir. Figürler zaman içinde aşınmıştır ve kompozisyon boyunca çapraz olarak uzanan büyük çatlaklar nedeniyle görsel daha fazla hasar görmüştür. Tasarımın merkezine yakın olan bir delik, kayanın doğal gözenekliliğinden kaynaklanıyor olabilir (kabartmanın civarında benzer birkaç delik daha görülebilir). Ayrıca, MAH tarafından belgelendiği 2017 baharında, kabartmanın üzerinde grafiti olduğu da belirtilmelidir.

    Kabartmanın kompozisyonundaki ana öğe, görsel alanın neredeyse tüm yüksekliğini kaplayan ve ayakta duran bir insan figürüdür. Figürün başı neredeyse tamamen parçalanmıştır, ancak çatlamanın şekli dolayısıyla bir tanrıya ait sivri uçlu başlık taktığı düşünülebilir. Figürün sola bakan ayakları ve giysisinin ayak bileklerindeki alt kısmı net olarak görülebilmektedir. Figürün üst kolu sırtının arkasından neredeyse yatay olarak uzanırken, ön kolu dirsekten 90 derece bükülerek dikey biçimde aşağı doğrudu durur. Tanrının arkasındaki alanda, daha küçük ölçekte ek bir figür olmalıdır. Bu figürün kafası iki büyük çatlağın birleştiği noktanın yakınında olmalıdır. Bu figür muhtemelen diz çökmüştür ve kolları önüne doğru uzatılmış olabilir. Büyük olasılıkla bir ipi gösteren ince bir çizgi, tanrının eli ile tutsak olduğu düşünülen bu figürün başı arasında uzanır.

    Bu kompozisyon, bölgedeki, bir tanrının tutsakları iple tuttuğu, diğer kaya kabartmalarıyla karşılaştırılabilir.1 Tanrı genellikle tanrıça İnanna/İştar’dır, Dailaija Kabartması’nda da aynı tanrıça tasvir edilmiş olabilir (kabartmanın iyi korunamamasından dolayı, figürün kesin olarak tanımlanmasını mümkün değildir). En yakın paralel muhtemelen Sarpol-e Zahab'daki Anubanini kabartmasıdır; tanrıça kolunu benzer bir şekilde tutar ve bir ip arkadaki iki küçük tutsağa doğru uzanır. Bu rölyefte ve diğerlerinde, tanrı, ayağı yerde çömelen bir kurban üzerinde duran bir hükümdarla karşı karşıya resmedilmiştir. Ancak, Dailaija kabartmasında bu öğe yoktur. Tanrının önündeki alan, kabartmanın en az korunabilmiş kısmıdır. Buradaki ağır hasarlı kontürler bir insan figürünü—belki de bir hükümdarı- düşündürüyor olsa da, hükümdar-tanrı çiftinin bu kadar yakın, hatta birbirine değecek noktada konumlandırılmasına ikonografik benzerlik bulunmamaktadır. Rölyefin sol kenarına doğru kaya yüzeyinde bazı engebeler olsa da büyük ölçüde pürüzsüzdür ve burada herhangi bir kabartmanın oyulduğu kesin değil. Gelecekteki çalışmalar bu etkileyici kabartma hakkında daha fazla bilgi üretecektir.
     

    • 1. Bu kabartmalar, J. Nicholas Postgate ve Michael D. Roaf, “The Shaikhan Relief,” Al Rāfidān 18 (1997): 143–156'da bir grup olarak gösterilmiş ve tartışılmıştır. Ayrıca, bir burun halkasıyla ipe bağlı bir tutsağın üzerinde bir erkek tanrının durduğu Eshnunna'lı Shu-iliya'nın (Ur III dönemi) silindir mührüne bakın (bkz. Rölyefler,” Das Altertum 12 (1966): 131-135).

    İkonografisi ve stiline göre değerlendirildiğinde, Dailaija kabartması kabaca MÖ 3. binyılın sonları veya 2. binyılın başlarına tarihlenebilir. Civar bölgelerde bulunan ve bu döneme ait bir dizi kaya kabartması, zafer kazanmış hükümdarı temsil eder (örneğin, Darband-i Gawr ve Darband-i Belula); diğerleri, Dailaija’da da olduğu gibi, hükümdarı bir tanrıyla gösterir. Bir hükümdar tarafından yaptırıldığı varsayıldığında, kitabesinin olmaması nedeniyle herhangi bir şahsiyete atfedilememektedir. Mezopotamya’dan bölgeye yapılan bir sefer sırasında bir kral tarafından yaptırılmış olabilir. Bununla birlikte, Annubanini kabartmasında olduğu gibi, bir Lullubi kralı veya başka bir yerel hükümdar tarafından yaptırılmış olması daha olasıdır. Gelecekteki çalışmalar bu etkileyici kabartma hakkında daha fazla bilgi üretecektir.

    İçerik
    Matthew Peebles (2020)