گوَڕی قزقەپان

گۆڕەكە لە ڕوی لێژێكە هەڵكۆڵراوە، بە بەرزی 8م لەسەر ڕوی زەوی (سەیری نەخشەكە بكە)1  ژووری چاوەڕوانی گەورە 7.13 پانە و 5م بەرزە و 2.78م قوڵە، دیواری پشتەوە شێوەی دەروازە وەردەگرێت بۆ گۆڕەكە، دوو نیو كۆڵەكە هەن كە نوساون بە دیوارەكەوە، دوو لەسەر سێی تیرەكانیان دەردەكەوێت، دەوری دەروازەكە دەگرن هەتا ژووری گۆڕەكە، هەردوو بنكەی كۆڵەكەكان لە بنكەكیەك و تۆرۆس (خشڵێكی قۆقزی نیو بازنەییە بەزۆری لە بنكی كۆڵەكە كلاسیكیەكاندایە) پێكهاتوون، دوو لۆلەكی كۆڵەكەكە، هیچ ووردەكاریەكی تێدا نیە، دوو تاجی گەورەی بەستایڵی ئایۆنی لەسەرن، بە لقی دار خورما لە نێوان شیوە لولپێچەكاندا رازاندراوەتەوە، بەردی میچی دەروازە داپۆشراوەكە بە شێوەیەك نەخشكراوە كە وەكو كاریتە تەختەكانی سەر دەرگا و پەنجەرەكان خۆی نمایش دەكەن، سێ كاریتەی گەورە لەسەر هەر كۆڵەكەیەك دەردەكەون كە پاڵپشتی یەك پایە بە ئاراستەی دیوارەكە دەكەن، و جوتێك پایە فریزێك دروستدەكەن.

تابلۆیەكی وێنەیی نەخشدار بە نەخشێكی قوڵ لەو ناوچەدایە كە سەروو دەروازە نزمەكەی نێوان دوو كۆڵەكەكەدایە2 ، كەسایەتی دوو پیاو وێنە دەكات، بە قەبارەیەكی نزیك سێ لەسەر چواری قەبارەی سروشتی راستەقینە، کە دەوری محراب (ئاگردانێكی) پلە پلەی داوە، ئاگردانەكە لە سێ چین پێكهاتوە، دەكەوێتە سەر كۆلەكەكەدا كە هیچ ووردەكاریەكی تێدا نیە، و بە سێ پلە پشتدەبەستێت، ئاگرەكە بە شێوەیەكی نیو بازنەیی نمایشكراوە تیرەكەی دەگاتە 55 سم، هەردوو پیاوەكە دەستی ڕاستیان بەرزدەكەنەوە و كەوانێك بە دەستی چەپیان دەگرن، كۆتایی كەوانەكە بە قەراغی قاچەكانیان خۆی دەگرێت، ئەو كەسەی كە لە لای ڕاستەوە هەڵكۆڵراوە كاندیسی لەبەردایە (جلێكی فارسی/گریك)یە، پالتۆیەكی قۆل دریژە بە پانی شۆردەبێتەوە. سەرپێچەكانی سەریان لە ستایڵی میدیەكاندا بە باشلیك ناسراوە، كە لە پشتی سەریانەوە شۆڕئەبێتەوە بۆ خواروە، دەم و چەناگەیان دەرناكەون بەهۆی دەمامكێكەوە و ڕیشیان لەژێرەوە دەردەكەوێت، لە بۆشاییەكانی نێوان تاجی كۆڵەكەكاندا سێ سیمبوڵی خواوەندەكان هەن، سیمبوڵی ناوەندی بە شێوەی بازنەیەكی كەوانەداردایە، خوداوەندێكی نێر لەسەر كەوانەكە دانیشتوە ڕوی لە لای چەپدایە و شتێكی بەدەستی ڕاستی گرتوە، كەسە هەڵكۆڵراوەكە وا دەردەكەویت كە كڵاوێكی نزم و عەبایەكی لەبەردابێت.

ئەم سیمبوڵە پێدەچێت خوداوەندی مانگی فارسی بنوێنێت، ماهـ، لە لای راستەوە ئەستێرەیەك دەدرەوشێتەوە بە یانزە تەلیسم، كە سیمبوڵی خوداوەندی عشتارمان بیردەخاتەوە، لە لای چەپەوە كەسێكی هەڵكۆڵراو كە چوار باڵی هەیە، سەیری لای چەپ دەكات بەزۆری كە ئەهورەمێزدا دەنوێنێت، خواوەنەدە سەرەكیەكەی ئەخمینیەكان، هێشتا پاشماوەی ڕەنگە سورەكە تەنانەت ڕەنگە ئاڵتونێەكەش لەوانەیە لەسەر تاجی ئەهورەمێزدادا ببینرێت، لەسەر سیمبوڵی ئەستێرەكەوە و لە لای ڕاستەوە و لەسەر باڵی خوداوەندی مانگەكەدا، هەروەها لەسەر سەرپێچی كەسە هەڵكۆڵراوەكەی لای راستی تابلۆكەی خوارەوەدا، كە ئەمەش ئاماژەیە بۆ ئەوەی ئەم هەڵكۆڵراوانە لە بنەڕەتدا بە ڕەنگی ئاڵ واڵا داپۆشرابو. لە ناوەوە، گۆڕەكە لە قوڵی 3م هەڵكۆڵراوە لە بەردا، و بە سێ ژووردا لە لاكانەوە دابەشكراوە، هەریەكیان گۆڕێكی نەخشكراوی تێدایە، قوڵیەكەی 72 سم، بۆشاییەكی هەڵكۆڵراوە لە بەردی زەویەكەدا3 ، ئەو تەرمەی كە لە ژووری لای چەپدا سوچی چوارگۆشەی تێدایە، ئەوەی ژوورە ناوەندیەكە سوچەكانی تا ڕادەیەك بازنەیین، بەلام ئەوەی لە ژووری لای راستدایە شێوەكەی تا ڕادەیەك هێلكەییە، هەر تەرمەی چوارچێوەیەكی هەیە لە قوڵی نزیكەی 2.5 سم، پێدەچێت بە خشتێكی گەوەرە داپۆشراوبوبێت، ئەو بۆشاییانە زۆر بچوكن بۆ تەرمی كەسێكی پێگەیشتوو، بۆیە پێدەچێت ئەوانە سنوقی ئێسكی مردووەكانبێت (ئەستودان بەزمانی فارسی)، كە ئێسكی تەرمە كراوەكانی تێدا كۆئەبێتەوە.

• 1نەخشەكە Edmonds 1934, fig. 4. هەروەها سەیریHerzfeld 1941, fig. 311؛ von Gall 1988, fig. 1.بكە.
• 2بۆ زانیاری زیاتر دەربارەی سیمبوڵی ئەم دیمەنە: Herzfeld 1941, 204–205; von Gall 1988, 563–579; Haerinck 1997, 33–34; Bahrani 2017, 299–302.
• 3سەیری the diagrams in von Gall 1988, fig. 3. بكە.