Darband-i Gawr Kabartması

Darband-i Gawr'daki kabartma, 3 metreden fazla yükseklikte, büyük ölçeklidir. Oyulduğu kaya yamacı düz değil, oldukça kaba yüzeylidir (bkz. fotogrametrik model); dalgalanan tortul katmanlar yüzey boyunca çapraz olarak uzanır ve görsel büyük bir içbükeyliğin yanında konumlandırılır. Rölyefin kompozisyon alanı, düz bir arka plan oluşturmak için uçurum yüzünün derinliklerine kazılmıştır, ancak yine de merkezinde şişkindir ve hafifçe yere eğimlidir. Alanın sınırı, muhtemelen antik Yakın Doğu'da yaygın olan stel biçimini taklit edecek şekilde üstten kavislidir. MAH ekibinin 2017 yılında kabartmayı belgelediği sırada, görselin üst sınırı, Süleymaniye Eski Eserler Müdürlüğü tarafından yürütülen restorasyon çalışmaları esnasında yerleştirilen koruyucu bir çubukla kaplanmıştı.

Kabartmanın öznesi—bir hükümdar—geniş omuzları ve kaslı gövdesi önden resmedilmiş olsa da, esas olarak profilde gösterilmiştir. Figür, eğime göre sağa ve yukarı doğru adım atmaktadır, sağ ayağı gergin, sol ayağı dizinden bükülüdür. Hükümdarın sakalı çenede sıkıca kıvrılır, 14 ince, dikey dalga halinde uzanır. Kenarı katlanmış bir şapka takmaktadır. Tunik veya cübbesinin beli kuşaklıdır ve dört paralel çizgi ile detaylandırılmıştır; bir bant veya nesne arkaya doğru sarkar. Ayrıca figür kolyeler ve kol bantları takmaktadır. Sol elinde göğsünün üzerinde bir yay tutar; alçaltılmış sağ eli yatay konumda başka bir silah, muhtemelen bir balta, taşır. Hükümdardan önemli ölçüde daha küçük olan iki figür, basamaklı bir zemin çizgisinin altında yenilmiş bir pozda yatmaktadırlar. Esas olarak tek bir örgü veya iki örgü olan saç stilleri ile karakterize edilirler. Rölyefin alt kısmının çevresinde tanımlanmış bir sınır yoktur. Yanında herhangi bir yazıt bulunmadığından, anıt belirli bir hükümdara atfedilemez ve kesin tarihi tartışılmaktadır; ikonografik ve üslupsal yorumlarla III. Ur dönemi’ne tarihlendirmektedir (bkz. “Tarihçe”.)

Galip gelen hükümdarın daha küçük kurbanların üzerine bastığı kabartmanın konusu, genellikle ünlü Naram-Sin steliyle karşılaştırılmıştır; bu örnek, muzaffer hükümdar temasını işleyen kaya kabartmalarından biridir (örneğin, 50 km güneydoğudaki Darband-i Balula kabartması).1 Bu kabartmalar, kompozisyonel özellikleri ve tarzları bakımından çok farklıdırlar. Darband-i Gawr kabartması, Naram-Sin steline en yakın olanlardan biridir, ancak önemli farklılıklar gözlemlenebilir. Bu hükümdarın tanrıların boynuzlu başlığını takmaması özellikle dikkat çekicidir. Ek olarak, heykeltıraş kabartmayı yamaca ve peyzaja dikkatlice entegre ettiğinden, Darband-i Gawr kabartmasında— Naram-Sin stelinde dikkatlice tasvir edilmiş olmasına rağmen—bulunduğu yerin ve doğanın tasvir edilmesi gereksiz görülmüştür. Kralın yukarı doğru adımı, kireçtaşı katmanlarının tortulaşmasıyla pekiştirilen bir hareket duygusu olan eğimi takip eder—bu özellik, MAH saha çalışması sırasında kabartmanın doğrudan gözlemlenmesiyle ortaya çıkmıştır.2 Ayrıca, kralın ayaklarının altındaki figürler, üzerinde duracakları bir çizgi veya sınırdan yoksun olduklarından, yamaçtan aşağı kayıyor gibi görünmektedirler.3 Rölyefin imge ve peyzajı entegre edişi, kabartmanın işlevinin yorumlanması için önemli olabilir (bkz. “Tarihçe”).

• 1. Bu kabartmalar ve bunların Naram-Sin steliyle ve birbirleriyle olan ilişkileri hakkında bkz. Postgate ve Roaf 1997, 150–154; Eppihimer 2019, 57–61.
• 2. Bahrani 2017, 172; Bahrani 2018, 177-181.
• 3. Eppihimer 2019, 62.