Eğil Kabartması

Eğil kabartmasının oyulduğu kaya oluşumunun, kesin tarihi tartışmalı olan bir kalenin parçası olması muhtemeldir.1 1.40 m yüksekliğinde ve 1.80 m genişliğinde olan kabartmanın kompozisyon alanı, niş şeklini alır: üst köşeler yuvarlatılmış, ancak alanın sağ kenarında, fazladan, daha dikdörtgenimsi bir kontür belirtilmiştir. Bu rölyef, bu tür çift kontüre sahip bilinen tek kaya kabartmasıdır; bu özellikten dolayı, orijinal yapımından sonra kabartmanın kompozisyonuna yapılan bir değişikliğin kanıtı olduğu düşünülür.2

Kabartma alanının solunda, hemen hemen tüm yüksekliği kaplayan sakallı bir erkek figürü betimlenmiştir. Gerçek profilde gösterilen figür, bir kaide üzerinde sol ayağını öne uzatmış olarak durmaktadır. Boynuzlu, bir sıra kuş tüyü üzerine bir yıldız konmuş konik bir polos ve kısa kollu bir tunik giymiştir.3 Sol elinde uzun saplı bir balta tutar ve kemerinden kısa bir kılıç asılıdır. Sağ elini kaldırmıştır, ancak eli yumruk şeklinde midir yoksa ubāna tarāṣu hareketinde ('parmak uzatılmış') uzatılmış mı olduğunu söylemek, kabartmanın aşınmasından ve iyi korunmamasından dolayı mümkün değildir. Figürün kaldırılmış sağ elinin önünde, soldan sağa doğru beş ilahi amblem belirir: bir kaide üzerinde koç başlı bir asa (Ea), kaide üzerinde üç uçlu bir şimşek (Adad), kaide üzerinde iki püsküllü bir kürek (Marduk), çift aslan başlı bir asa (Nergal),4 ve kanatlı bir güneş diski (Şamaş).

Figürün kimliği ile beraber kabartmanın tarihlendirilmesi de tartışma konusu olmuştur. Figürün boynuzlu başlığı nedeniyle bir tanrı—özellikle fırtına tanrısı Adad—olduğu önerilmiştir, oysa kaidenin varlığı figürün bir tanrı heykelini temsil ettiğini de gösterebilir; öte yandan figürün tanrılaştırılmış bir kralı temsil ettiği de iddia edilmiştir.5 Kabartma için Yeni Asur dönemi içinde çeşitli tarihler önerilmiş olsa da, en son analizler MÖ 8. yüzyılın sonlarına, muhtemelen II. Sargon’un saltanatı dönemine ait bir tarihi desteklemektedir.6

Kompozisyon alanının geri kalanı, diğer figüratif öğelerden yoksundur. Bununla birlikte, orijinal kompozisyonun, muhtemelen bir yazıt veya tanrıların önünde duran tipik bir tapınma sahnesini temsil eden ek figürler içerdiği düşünülebilir. Rölyefin kısmen silinmesi antik çağda gerçekleşmiş olabilir. Varsayılan ek figürlerin silinmesinin (ve kontürlerde yukarıda bahsedilen değişikliğin) sebepleri tespit edilemez. Ayrıca, eski gezginler bu boş alanda çivi yazılı yazıt izleri gördüklerini belirtmiş olsalar da, bugün böyle bir yazıt gözlenememektedir (bkz. “Yazıtlar”). Rölyefin etrafında, özellikle antropomorfik figür üzerinde yoğunlaşan çok sayıda kurşun deliği, 20. yüzyılın başlarında gezginler tarafından da not edilmiştir.7

• 1. Börker-Klähn (1989, 192) ve Kreppner (2002, 72) bunu Urartu dönemine tarihler. Farklı bir görüş için bkz. Bartl 1999-2001, 27.
• 2. Kontür değişikliği üzerine yapılan bu yorum Wäfler (1976, 293, 304ff) tarafından öne sürülmüştür.
• 3. Giysi için bkz. Hrouda, 'Schalgewand Nr. 1” (1965, 25).
• 4. Bu sembol iyi korunmamıştır; bu nedenle burada Wäfler'in yorumu (1976, 295) göz önüne alınmıştır.
• 5. Adad: Wäfler 1976, 293, 296; tanrılaştırılmış kral: Börker-Klähn 1989, 193.
• 6. Wäfler (1976), cüppenin ve polosun üslup detaylarını MÖ 8. yy sonlarına ait örneklerle karşılaştırır ve kabartmayı II. Sargon (MÖ 721–705) dönemine tarihlendirir. Börker-Klähn (1989, 193), figürü tanrılaştırılmış bir kral olarak tanımlamasının yanı sıra, çok daha erken bir tarihlemeyi, yani Assurnasirpal II (MÖ 883-859) ve Şalmanassar III (MÖ 858-824) dönemlerini destekler. Bartl (1999–2001) kabartmanın yeni bir çizimini sunarak Börker-Klähn'ın vardığı sonuçları çürütür ve Wäfler'in M.Ö. 8. yy sonları tarihlemesini destekler.
• 7. King 1913, 68, n. 5.