رەبانە

دۆڵی رەبانە ڕاستەوخۆ بەسەر لێژایی باشوری ڕۆژئاوای چیای پیرەمەگرون دەكرێتەوە. نزیك لە دەروازەكەیەوە پاشماوەی دیوارێكی گەورەی ماوەتەوە، بەرزایەكەی سەروو 2 مەترە، لە بەردی گەوەری ناڕێك دروستكراوە، پێدەچێت وەك جۆرێك لە چەندەها جۆری پاراستنبوە كە لە دەوری جێنشینە كۆنەكەدائەو ناوچەیە كە وێنە كرابو لە لایەن تیمی MMM پێدەچێت وەك بناغەیەك یان بنەچەیەك بۆ بینایەكی پەیوەندیدار بە دیوارەكەی كە دەوری داوە بەكارهاتبێت؛ سەیری Brown et al. 2018, 65 and fig. 5. بكە بەكارهاتوە، ناو دۆلەكە كە بە میانڕەوی لێژدەبێتەوە، لێژایی بەرز و زبر (چوكڵەدار) لە هەموو لایەكەوە دەوری دەدات.

هەڵكۆڵراوە بەردینیەكە راستەوخۆ لە دوا دیوارەكەی دەوریدا لە سەر ڕووی لیژیكەی لای راستەوە هەڵكۆڵراوە، کە رێگایەكی كورتی دۆلەكەیە. بەهۆی ئەوەی كە هەڵکۆڵراوەکە بە بەرزی چەند مەترێك لە سەر ڕووی زەویدایە، شوێنەوارناسە نوێیەكان هەستان بە دروستكردنی دیوارێكی راگر لە ناوچەكەی ژێریدا؛ بەهۆی لاری ڕووی لیژیكە زیاتر لەوەی ئەستوونی بێت، هەڵكۆڵراوەكە وەك لاكێشەیەكی تۆزیك لار وا دەردەكەویت لە ئاستی زەویدا. بە پانی 97 سم و بەرزی 2 م، هەڵكۆڵراوی رەبانە تۆزیك بچوكترە لە وێنە لەیەكچۆكەی میرقوڵی؛ شایەنی جەختكردنەوەیە كە بەرزیەكەی زۆر نزمترە لە دۆڵەكەدا، بە بەراورد بەو شوێنە بەرزەی میرقوڵی كە دەکەوێتە لوتكەكەی لایەوە، هەڵكۆڵراوەكە لە بارودۆخێكی باشدایە و هێشتا ڕوونە سەرەڕای ئەوەی كە لەوەی میرقوڵی داڕوخاوترە، بەشی سەرەوەی دیزاینەكە هەندێك درزی تێدایە و ڕووەكەشی زۆر كونكونە، بەتایبەت لەنیوەی ژێرەوەی (وەك ڕووی لێژیەكەی كە دەوری داوە)، ئەگەری ئەوە هەیە كە ئەم هەڵكۆڵراوە لووسكرابێت و سپیكاری و بۆیەشی بۆ كرابیت. هەرچەندە هیچ بەڵگەیەكی ڕوون نیە لەسەر ئەوەبەڵگە هەیە لەسەر رەنگكردنی هەندێك مونیۆمێنتی دەرەكی كە لە بەرد هەلكۆلراون لە رۆژهەلاتی نزیكی كۆندا، بەڵام هەتا ئێستا لەوە دڵنیا نەبوینەتەوە تا چڕادەیەك ئەم كارە كراوە.. كاتێك كە تیمی MMM دۆكیۆمێنتكردنەكەیان ئەنجامدا، پاشماوەی هەندێك كانڤاس لە پشتەوە بوون، ئەوەش پاشماوەی ئەنجامدانی لە قاڵبدانی هەڵكۆڵراوەكەیە (کە لە لایەن بەڕیوەبەرایەتی شوێنەواری سلێمانی ئەنجامدراوە و لە ئێستادا لە مۆزەخانەی سلێمانی نمایش دەكرێت).

ستایل و سیمبوڵتی هەڵكۆڵراوەكە ئاماژە بەوە دەدات كە مێژوەكەی دەگەرێتەوە بۆ سەردەمی ئەشکانی دوایین، و فەرمانڕەوایەك نیشاندەدات. كەسە هەڵكۆڵراوە وێنەكراوەكە بە گشتی تا رادەیەكی زۆر لەو كەسە دەچێت كە لە هەلكۆلراوی میرقوڵیدایە، سەرەرای ئەوەی هەندێك جیاوازی تێبینی دەكرێن، ئەو كەسە نێرە و ڕووی لە لای ڕاستەوەیە-بە ئاراستەی دەروازەی دۆڵەكە، هەردوو قاچی دوورن لەیەكەوە، و قۆڵی ڕاستی بەرزكردۆتەوە بەرەوە پێشەوە.ئاماژەیەكی هاوشێوەی ئەمە لەلای كەسە هەڵكۆلراوەكە لە باتاس-حریر هەیە، سەرەڕای ئەوە لێرەدا دەستی كەمێك داخستوە. لە كاتێكدا كە قاچەكانی لەسەر لا جێگیرن، قەد و دەمووچاوی بەلاری دەبینرێن، سەرپێچەكەی سەری كەسە هەڵكۆلراوەكە لە هەمان جۆرە بنچینەیەكەیە كە لە هەلكۆلراوی میرقوڵی دەبینرێت-کە تاجێكی بەرزە (كولاە) لای گوێكانیەوە چەماوەتەوە بۆ سەرەوە، لە بنكەدا بە سەرپێچێك بەستراوەتەوە-سەرەڕای ئەوەی شێوەكەی نوكدارترە، وسیمای پێچەكە ڕوونترەسەبارەت بە سەرپێچ و جلی پاشای ئەشکانییەكان بە گشتی، سەیری Vesta S. Curtis, “The Parthian Costume and Headdress,” in Das Partherreich und seine Zeugnisse, ed. J. Wiesehöfer (Stuttgart: Steiner, 1998), 61–73. بكە. بە پێچەوانەی ئەوەی كە لە وێنەكەی مێرقوڵیدایە، دوو شریتی هەڵبزڕكاو هەیە لەپشت گوێەوە، و ئەو ناوچەیەی لە پشت و ژێر سەرپێچەكەدایە بەتاڵ دەنوێنێت، ڕووی بەردەكە زبرە لەو ناوچەیەدا، و ئەگەری ئەو پرسیارە هەیە كە ئایا ئەو چەند تاڵە قژە لولەی ئەشکانییەكان وەك گەچكاری زیادكراوە یان وەك بۆیاخ. رِیشی فەرمانڕەواكە، ئەو پرچانەی كە زۆر بە ووردی كێشرابوون، كەوانەیكی ڕوون بەدریژایی چەناگەیەوە دروستدەكات (ئەو چەماوەیەی تێبینی ناكرێت لە ڕیشی كەسە هەڵكۆڵراوەكەی مێرقوڵیدا) ملوانكەیەكی لولدراوی لە ملدایە وعەبایەكی لەبەردایە بەسەر جلێكی درێژدا، عەباكە بەستراوەتەوە بە گرێیەكی لولدراو و پشتێنەكەی جلەكەی بە گرێیەكی كارامەیی بەستراوە. كۆتاییە جوتەكانی سەرپێچی سەرەكە و ئاوزوونە و پشتێنەكە سەرجەمیان بە ئازادی شۆربونەتەوە. پێدەچێت كەسە هەڵكۆڵراوەكە پانتۆلیك یان شرواڵێكی لە پێدابێت، ستایڵی هەڵكۆڵراوەكە بە گشتی لە مێرقوڵی دەچێت، لە ئاستە فراوانەكەی و هێڵە دەرەكیە ئەستورەكانی، بەڵام هەڵكۆڵەرەكە لێرەدا شێوەیەكی كەمێك وردتری بەكارهێناوە، و چەماوەتربوە لە هەندێك شوێندا-بۆ نمونە لە شێوەی ڕیشەكەدا زۆر بە ووردی گرێكەی نیشانداوە، و پرسی ئەوەی ئەم دوو هەڵكۆڵراوەیە لە لایەن هەمان هونەرمەند درووستكراوە یان جیاوازن هەتا ئیستا جێگەی تاوتوێیەكى كراوەیە.

هەڵكۆڵراوەكە بە ڕوونی لەگەڵ وێنەكردنەكانی شانشینی ئەشکانییەكان یەك دەگرێتەوە، و بەتایبەت مشت و مڕێك دەربارەی سەرپێچ و تاجەكەی سەری دروستبوە كە كەسە هەڵكۆڵراوەكە وەك پاشایەكی ئەرسیدی دەردەخات، نەك فەرمانڕەوایەكی دواكەوتە، سەرەڕای ئەوەی كە هیچیان پشتڕاست نەبۆتەوە (سەیری "مێژوو" بکە) Brown et al. 2018, 69. بەهۆی ئەو لەیەكچوونە گشتیەی لە نێوان هەڵكۆڵراوی رەبانە ومێرقوڵی، پێدەچێت هەمان فەرمانڕەوا وێنە کرابێت.بەراوردی بكە لەگەل  Amedie and Zamua 2011, 236 ؛ Brown et al. 2018, 68.  لەگەڵ ئەوەشدا بۆ ڕاڤەی ئەوە هەندێك ئەگەر هەیە سەبارەت بە هۆكاری ئەوەی چەند خاوەن كارێكی جیاواز هەبێت كە بەرپرسن لەو دوو وێنەیە، بۆ نمونە ئەندامێکی داهاتوی ئەو نەوەیە هەولی پەسەندكردنی پەیوەندیەكەی بە پێشینیەكانی دابێت، ناوچەی ئاوەدانیە سەرەكیەكە لە رەبانە دەكەوێتە شوێنێكی دوور لە دۆڵەكەدابۆ تاوتوێ و وێنەی ئەم ناوچەیە سەیری Brown et al. 2018, 65. بكە.، ئەو لێکوڵینە سنوردارانەی لە ناوچەكەدا کراون هەندێك سیمای سەرنج ڕاكێشی دەرخستوە، چاڵێكی لاكێشە دەوری بەرزیەكی داوە وەك پلیكانەیەكەی تەواو نەبو دەردەكەوێت، پێدەچێت میحراب بوبێت و هەڵكۆڵرابێت لە لێژایەكەدا، لەو شوێنەی كە جۆگەلەی ئاوەكەی تێدا دەڕوات لە دۆڵەكەدا لە لێژاییە بەرزەكانی شاخەكەدا، لە نزیكیەوە لە بەردەكەدا پلیكانەیەكی هەڵكۆڵراوی تێدایە، كە پێدەچێت دۆلەكە و بینایەكی لەناوچو كە لە بەرزیدایە لە یەكداوە، سیمایەك لە تەنیشتێوەیەتی لە پلیكانەیەكی لار دەچێت، پێدەچێت وەك تاڤگەیەكی بچوك دروستكرابێت، ئاماژە بە ئەگەری ئەوە دراوە كە ناوچەكە وەك كۆمەڵگەیەكی پیرۆز دروستكرابێت، سەرەڕای ئەوەی كە كارەكەی پشتڕاستنەكراوەتەوە، پاشماوەی شوێنەوارەكان كە لە رەبانە دەبینرێت نیشانەی ئەوە دەدات كە كاری قایمكردن لەهەندێك خاڵی ستراتیجی لە دەوری دۆڵەكەدا دروستبوە بەڵام پێگەكە هەتا ئێستا بە شێوەیەكی ڕێكخراو پشكنین و شیكردنەوەی بۆ نەكراوە.