MEDIA CENTER FOR ART HISTORY, DEPARTMENT OF ART HISTORY AND ARCHAEOLOGY

Derbendihan Hanı

Bilinen diğer adları

Darband-i Han; Derbendîxan Kervansarayı, Kervansaray

MAH Belgeleme Tarihleri
Bahar 2017
Alan Türü
Sivil, Ticari ve Konut Mimarisi
Şehir
Derbendihan
Köy
Sirwan
Vilayet/Bölge
Süleymaniye İli
Görseller
Öne çıkanlar

Derbendihan’a Bakış (Kervansaray ile Beraber)

Derbendihan Hanı Dış Cepheleri

Derbendihan Hanı İçinden Genel Görünüş

Derbendihan Hanı Kubbe ve Tonozları

Derbendihan Hanı Etrafında Peyzaj ve Kalıntılar

Genel Görünüş

Derbendihan Hanı, Irak Kürdistanı'nda Süleymaniye/Slemani vilayetindeki Derbendihan şehrinin hemen güneydoğusunda, Sirwan köyünde yer almaktadır. Kasabaya bakan alçak bir tepede, Sirwan Nehri’nde bir dönemeçte konumlandırılmıştır. Han, bir zamanlar kuzeyde Baranan ve güneyde Kavala dağları arasındaki geçiti kullanan kervan yolu için inşa edilmişti. MAH ekibinin 2017'de belgelemesinden kısa bir süre önce, yapı restore edilmiştir.

Derbendihan’daki kervansaray kabaca işlenmiş taşlardan yapılmıştır. Yapıya muhtemelen Sirvan Nehri'ne bakan güney tarafından giriş sağlanmaktaydı (bkz. genel görünüş). Dikdörtgen bir plana sahip yapının güneydoğu çeyreğinde açık bir ön avlu bırakacak şekilde inşa edilmişti. Bu ön avludaki birkaç kemerli kapıdan en büyüğü kuzeye, kubbeyle örtülü merkezi bir odaya açılır. Bu oda, hanın kuzey duvarına kadar uzanan geniş bir dikdörtgen avluya geçiş alanı oluşturmaktadır (bkz. genel görünüş). Hanın doğu ve batısında iki kanatta yapılar uzanır; batı kanadı, güneydoğu ön avlusu boyunca devam ettiği için doğu kanadından daha uzundur (bkz. genel görünüş). Kanatların her ikisi de kemerli kapılarla erişilen bir dizi uzun, dikdörtgen odaya—muhtemelen misafir odalarına—bölünmüştür. Çatıların çoğu, özellikle batı kanadı boyunca beşik tonozlu olacak şekilde restore edilmiştir. Orijinal duvarların restorasyondan önceki korunan bölümleri bina boyunca görülebilir.

Küçük bir kervan yolu—kabaca Diyala/Sirwan Nehri vadisini izler—bu geçitten geçerek güneybatıda Khanaqin veya Kifri'yi kuzeydoğuda Halepçe'ye (ve dolayısıyla daha doğuya) bağlıyordu.1 Han, 19. ve 20. yüzyılın başlarında bölgeyi dolaşan ve geçidi tarif eden gezginlerin dikkatinden kaçmıştır.2 Binanın yapım tarihi kesin olarak belli değildir. Yakın zamanda Süleymaniye/Slemani Eski Eserler Müdürlüğü himayesinde restorasyonu başlayana kadar yapı neredeyse temellerine kadar harabe halindeydi.

  • 1. Bu bölgeden geçen kervan yolları için bkz. Cecil J. Edmonds, Kurds, Turks and Arabs (Londra: Oxford University Press, 1957), 19; Ely B. Soane, Report on the Sulaimania District of Kurdistan 1910 (Süleymaniye/Slemani: Kürdoloji Merkezi, 2008; yeniden basım [1910]), 27.
  • 2. Henry Rawlinson, 1836 yılında yaptığı seyahatlerle ilgili raporunda bu yerden “Banah-khilan” diye bahseder; bkz. “Notes on a March from Zoháb (…),” Journal of the Royal Geographical Society of London 9 (1839), 29. Cecil J. Edmonds'un 1922'de Derbendihan vadisinden geçtiği daha kesindir, ancak hana atıfta bulunmaz (veya herhangi başka bir yerleşime); bkz. Kurds, Turks and Arabs (Londra: Oxford University Press, 1957), 158.
İçerik
Matthew Peebles (2020)