MEDIA CENTER FOR ART HISTORY, DEPARTMENT OF ART HISTORY AND ARCHAEOLOGY

Kur u Kich Mezarı

Alan Bilgisi

Ishkewt-i Kur u Kich (“Oğlan ve Kız Mağarası”) geleneksel olarak “Medyan” olarak bilinen kaya mezarlarının tipolojisine aittir, ancak bunlar günümüzde genellikle Ahameniş dönemine atfedilmektedir. Irak Kürdistanı'nda bulunan bu tür iki mezardan biridir ve daha iyi bilinen Ishkewt-i Kızkapan örneği 2-3 km kuzeyindedir. Süleymaniye/Slemani ilinde, Şornak köyü yakınlarında, Sar Sird tepelerinin güneyinde ve Banzad kayalıklarında bulunur (bkz. bölgenin planı). Görünüşe göre yarım kalmış olan mezar, yamaç yüzünün dar ve doğal terasının üzerine oyulmuştur, Çarmaga Vadisi’ne ve uzaktaki Piramagrun Dağı’na bakar (bkz. genel görünüş).

Öne çıkanlar

Mezarın Dışarıdan Görünüşü

Mezar Ön Odası: İç Mekan Görüntüsü ve Mimari Detayları

Mezarın İç Odası

Mezarın Çevresinden Görüntüler

Çarmaga Vadisi ve Banzad Kayalıkları

Surkaşan Vadisi

Tarihi Fotoğraflar

Ek Görseller

Genel Görünüş

Kur u Kich mezarı, bir ön oda ve bir mezar odası olmak üzere iki ana mekandan oluşmaktadır (bkz. plan). Yamacın yüzündeki (6,75 m genişlik x 4,05 m yükseklik) dikdörtgen bir açıklıktan doğrudan antreye geçilir. Antre odası, iç mezar odası için bir cephe görevi gören arka duvara doğru 2,4 m derinliğe kadar uzanır (bkz. genel görünüş).

Giriş odasının tavanı, yaklaşık olarak eşit aralıklarla yerleştirilmiş ve 0,5 m yüksekliğinde ahşap kirişleri taklit eden kayaya oyulmuş iki çıkıntı ile işaretlenmiştir. Bunlar bir zamanlar, arka duvara doğru yerleştirilmiş, yine kaya dokusuyla bütünleşmiş iki bağımsız sütun tarafından 'destekleniyordu'. Zeminden kirişlere kadar 3,55 m yüksekliğinde olması gereken sütunların çoğu kaybolmuştur. Bir plint ve torus da dahil olmak üzere, daha önce sol tarafta belgelenen bir sütun kaidesi artık mezarda değildir (bkz. tarihi fotoğraflar ve çizim); sağ tarafta korunan sütun başı çok yıpranmıştır, ancak muhtemelen form olarak İyoniktir (yakındaki Kızkapan mezarının gömme sütunlarında olduğu gibi; karşılaştırma için bkz.). Kızkapan'daki kabartmalarla bezeli antreden farklı olarak Kur u Kich'in cephesinde herhangi bir süsleme yoktur; bu, tamamlanmamış durumundan veya boyanmak üzere tasarlanmış olmasından kaynaklanabilir.

1,2 m yüksekliğinde ve 0,8 m genişliğinde küçük dikdörtgen bir kapı, antrenin arka duvarının ortasına yerleştirilmiştir. Oyma kapı pervazlarının hatırı sayılır derinliği ve sol taraftaki tuhaf genişleme, (Kızkapan'dan farklı olarak) mezar odasının bir levha ile kapatılmış olduğunu düşündürebilir.1 Planda, bu mezar odası hafif yamuk bir dikdörtgendir (1,5 x 0,9 m). Sağ taraftaki zemin, yaklaşık yarım metre derinlikte kazılmış ve muhtemelen mezara kalıntıları koymak için tasarlanmış, gömülü dikdörtgen bir bölme oluşturmuştur. Kızkapan'da olduğu gibi, alan uzanmış bir yetişkin bedeni için çok küçüktür ve astodan (Farsça sotodan) olarak bilinen bir tür osuar olarak kullanışmış olabilir.

  • 1. Von Gall 1988, 582.

“Tanım ve İkonografi” genel kaynakları: Edmonds 1931, 190–191; von Gall 1966, 25-27 (no. 5); von Gall 1974, 142; von Gall 1988, 580-582; Bahrani 2017, 300–302.

Kur u Kich mezarının hangi döneme tarihlendirilmesi gerektiği önemli tartışmalara yol açmıştır. 1930'ların başlarında batılı bilim insanları tarafından keşfedilmesinden sonraki yıllarda, Ernst Herzfeld'in kaya mezarları kronolojisinin Medyan evresine (MÖ 7. yüzyılın sonları - 6. yüzyılın başları) yerleştirildi.1 Ancak, 1960'lardan beri Hubertus von Gall bu şemaya karşı çıkmış, ve bu ve benzeri mezarların çoğunu Ahameniş dönemine tarihlendirmiştir. Von Gall’a göre mezar imparatorluk sınırları içinde yerel, yarı bağımsız bir hükümdar için inşa edilmişti.2 Yarım bırakılma sebebi ya da kullanılıp kullanılmadığı bilinmemektedir.

Belirsiz olan yalnızca mezarın inşası değildir; sonrasındaki tarihçesi de bilinmemektedir. Ancak, 1930'larda Cecil J. Edmonds'un alanı ilk ziyareti sırasında, yerel Kürtler mezarın varlığını biliyorlardı. Edmonds'a göre adı (Kürtçe “Erkek ve Kız”), mezarın Tabin nehrinin ötesinde bir prensesi seven genç bir prens için yapıldığı efsanesine dayanmaktaydı.3 Prenses ziyaretlerini kolaylaştırmak için ona bir köprü inşa etmiş, ancak köprü çöktüğünde ve genç boğulduğunda aşkları trajediyle sona ermişti.

  • 1. Herzfeld 1941, 203-204; yazar, Kızkapan'ı geç Med dönemine tarihlendirir ve Kur u Kich'in bundan daha erken olduğunu varsayar. Ayrıca bkz. Edmonds 1957, 211–212.
  • 2. Von Gall 1966; von Gall 1988.
  • 3. Edmonds 1934, 190–191.

Mağara, Batılı kaşifler tarafından belgelenmeden önce orada yaşayan Kürtler tarafından biliniyordu (bkz. “Tarihçe”). 1931'de Süleymaniye mutasarrıfı Ahmed Bey-i Tevfik Bey, o sırada Irak Eski Eserler Müdürü olan Cecil J. Edmonds'u hem Kızkapan hem de Kur u Kich konusunda bilgilendirmiştir; Edmonds, diyagramlar ve fotoğraflar da dahil olmak üzere her iki mezarla ilgili çalışmasını 1934'de yayınladı.1

  • 1. Edmonds 1934; bkz. Edmonds 1957, 211-212.

Bahrani, Zainab. 2017. Art of Mesopotamia. New York: Thames & Hudson.

Edmonds, Cecil J. 1934. “A Tomb in Kurdistan.” Iraq 1: 183–192.

Edmonds, Cecil J. 1957. Kurds, Turks, and Arabs: Politics, Travel and Research in North-Eastern Iraq. London: Oxford University Press.

Herzfeld, Ernst. 1941. Iran in the Ancient East. London: Oxford University Press.

Mahdi, A. 1950. “Archaeological Sites in the Surdash Region of Sulaimaniyah Province.” Sumer 6: 231–243 [in Arabic].

Von Gall, Hubertus. 1966. “Zu den ‘medischen’ Felsgräbern in Nordwestiran und Iraqi Kurdistan.” Archäologischer Anzeiger, 19–43.

Von Gall, Hubertus. 1974. “Neue Beobachtungen zu den sog. medischen Felsgräbern.” Proceedings of the IInd Annual Symposium on Archaeological Research in Iran, edited by Firouz Bagherzadeh, 139–154. Tehran: Iranian Centre for Archaeological Research.

Von Gall, Hubertus. 1988. “Das Felsgrab von Qizqapan: Ein Denkmal aus dem Umfeld der achämenidischen Königsstrasse.” Baghdader Mitteilungen 19: 557–582.

İçerik
Matthew Peebles (2019)