Kubahan Medresesi

Kubahan Medresesi’nin inşasında çoğunlukla kesme kireçtaşından kullanışmış, yer yer bazı alanlarda daha kaba taş işçiliği ve/veya tuğla tercih edilmiştir. Günümüzde nispeten harabe haline gelmesine rağmen, okul hala kullanımdayken (dolayısıyla 1920'lerden önce) yapılan bir çizim yardımıyla planı belirlenebilmektedir.1

Bina, yaklaşık 38 x 23 m ölçülerinde dikdörtgen şeklinde düzenlenmiştir. Giriş batıdan, basık kemerli bir kapıdandır. Kemer taşlarından biri girift bir oyma madalyonla süslenmiştir. Bir zamanlar tonozlu bir ön odaya açılan kapı, taş döşeli bir orta avluya erişim sağlar (bkz. genel görünüş). Medresenin doğu ve batı cephelerinde, her bir cumbanın arkasında küçük birer oda bulunan derin olmayan, sivri kemerli revaklar vardır. Bu odaların kapıları alçak, süslemesiz olup, pencerelerinin çoğu dikdörtgendir.

Medresenin iki ana kanadı kuzey ve güneydedir. Bir zamanlar iki katlı olan kuzey kanadı nispeten iyi durumdadır. Her iki tarafında iki küçük cumba bulunan geniş bir eyvan bulunur. Tuğladan sivri tonozlu eyvanın arka duvarında üç niş vardır; merkezi kemerden küçük bir fıskiyeye su akmaktadır. Yapının en eski kısmı olan güney kanadı kötü durumdadır. Kaideleri avluda in situ bulunan revaklı bir ön cephesi bulunmakta idi. Bu portikonun ötesinde, güney kanadına iki tarafında pencere olan bir kapıdan girilmekteydi. Tepesinde yazıtlar oyulmuş büyük bir tympanum bulunur. Bu alan, yine tuğladan yapılmış sekizgen bir kubbeyle örtülü geniş bir merkezi odaya açılmaktadır (bkz. genel görünüş). Bu merkezi mekanın iki tarafında iki yan oda vardı. Medresenin güneybatı köşesinde, ayrı bir yapı aşamasına ait ve günümüzde iyi korunmamış bir yapı bulunur. Üç bölümlü planı bulunan bu yapı muhtemelen cami, avlu ve türbe olarak kullanılmıştır.

Çevredeki kalıntılar, medresenin izole bir yapı olmadığını, küçük, muhtemelen korunmuş bir yerleşimin parçası olduğunu göstermektedir.

• 1. Salam Ru'úf 2009, 114; bkz. Novácek v.d. 2011, şek. 4.